Ang epiko ay uri ng panitikan na tumatalakay sa mga kabayanihan at pakikipagtunggali ng isang tao o mga tao laban sa mga kaaway na halos hindi mapaniwalaan dahil may mga tagpuang makababalaghan at di-kapani-paniwala. Kuwento ito ng kabayanihan na punung-puno ng mga kagila-gilalas na mga pangyayari. Bawat pangkatin ng mga Pilipino ay may maipagmamalaking epiko.
Sa mahigpit na kahulugang pampanitikan, ang epiko (may titik o sa huli, isang pandiwa) ay isang paglalahad na makabayani o bumabayani, samantalang ang epika (may titik a sa huli, isang pangngalan) ay tulang-bayani, paglalahad na patula hinggil sa bayani.
May mga epikong binibigkas at mayroong inaawit.
Katangiang Pampanitikan:
Ang mga epiko ay nasa anyo ng berso o talata ngunit ito ay iba-iba at bukod-tangi sa bawat rehiyon at hindi maikukumpara sa mga Kanluranin na epiko.
Ang ilang katangian ng ibang epiko ay:
- ang paggamit ng mga bansag sa pagkilala sa tiyak na tao
- mga inuulit na salita o parirala
- mala-talata na paghahati o dibisyon sa mga serye ng kanta
- kasaganaan ng mga imahe at metapora na makukuha sa pang-araw-araw na buhay at kalikasan (halaman, hayop, mga bagay sa kalangitan, atbp).
- kadalasang umiikot sa bayani, kasama ang kanyang mga sagupaan sa mga mahihiwagang nilalang, anting-anting, at ang kanyang paghahanap sa kanyang minamahal o magulang; ito rin ay maaaring tungkol sa panliligaw o pag-aasawa.
Kahalagahan sa kultura
Ano ang ipinapakita ng epiko ng sinaunang kultura?
Kung magpopokus sa tatlong punto: ang paulit-ulit na paksa at tema, ang pagsasalarawan ng mga lalaking bayani, at ang mga pangunahing babaeng karakter sa istorya; ating makikita kung paano naipapakita ng epiko ang kultura ng isang grupo ng tao.
- Ang Paulit-ulit na Paksa o Tema
- katapangan at pakikipagsapalaran ng bayani
- mga supernatural na gawa ng bayani
- pag-ibig at romansa
- panliligaw – pag-aasawa – pagbubuntis – mga yugto ng buhay
- kamatayan at pagkabuhay
- pakikipaglaban at kagitingan ng bayani
- kayamanan, kaharian at iba't ibang mga kasiyahan o piging
- mga ritwal at kaugalian
- ugnayan ng magkakapamilya
